Zespół cieśni nadgarstka

Zespół cieśni kanału nadgarstka (ang. carpal tunnel syndrome) spowodowany jest uciskiem nerwu pośrodkowego w obrębie nadgarstka w tzw. kanale nadgarstka. Kanał nadgarstka to wąskie przejście, swoisty „korytarz” umiejscowiony po dłoniowej stronie nadgarstka. Kanał chroni struktury w nim biegnące, a więc nerw pośrodkowy oraz ścięgna mięśni odpowiedzialnych za zginanie ręki. Z trzech stron ograniczony jest kośćmi nadgarstka, a po stronie dłoniowej nadgarstka „zamknięty” jest troczkiem mięśni zginaczy.

Objawy

Pierwsze objawy często pojawiają się w nocy lub z rana, zaraz po przebudzeniu. Objawami cieśni nadgarstka są:

• uczucie mrowienia lub drętwienia palców I-IV lub ręki. Nerw pośrodkowy unerwia czuciowo palce I, II, III oraz ½ palca IV, a więc palec V nie jest objęty dolegliwościami. Odczucia mrowienia mogą nasilać się podczas jazdy samochodem z rękami trzymanymi na kierownicy, podczas rozmowy telefonicznej, czy podczas czytania gazety;
• osłabienie siły mięśniowej w obrębie ręki, które może wiązać się z częstszym wypadaniem przedmiotów z ręki. Jest to związane z osłabieniem mięśni unerwianych przez nerw pośrodkowy w obszarze ręki.

---

Typowym zachowaniem w momencie pojawienia się dokuczliwych dolegliwości jest chęć “strzepnięcia” ręki. Niestety w miarę rozwoju zespołu chorobowego uczucie zdrętwienia czy ścierpnięcia mogą występować ciągle, bez względu na pozycję i ruchy.

---

Czynniki ryzyka

Istnieją liczne czynniki, mogące mieć wpływ na rozwój cieśni nadgarstka.

Należą do nich:

• Czynniki anatomiczne:
  • złamania lub zwichnięcia nadgarstka w przeszłości, które zmieniły wielkość przestrzeni kanału nadgarstka mogą wywołać zwiększone ciśnienie i ucisk na nerw;
    ganglion lub tłuszczak w kanale nadgarstka lub jego okolicy;
  • płeć – zespół występuje częściej u kobiet, co może być spowodowane węższą przestrzenią kanału nadgarstka niż u mężczyzn;
  • anatomicznie wąski kanał nadgarstka predysponuje do rozwoju cieśni;
• Uszkodzenia nerwów. Niektóre choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, zwiększają ryzyko uszkodzenia nerwów, w tym nerwu pośrodkowego.
• Stany zapalne. Choroby zapalne, charakteryzujące się występowaniem tzw. fazy zapalnej tak jak reumatoidalne zapalenie stawów może swoim zasięgiem objąć ścięgna nadgarstka, co w konsekwencji zwiększy ciśnienie w kanale nadgarstka i spowoduje objawy cieśni.
• Zmiany równowagi płynów w organizmie. Retencja płynów, która pojawia się w okresie ciąży czy menopauzy może zwiększyć ciśnienie w kanale nadgarstka, drażniąc tym samym nerw pośrodkowy. W takich sytuacjach zespół cieśni ustępuje samoistnie, po określonym czasie.
• Inne stany zdrowotne takie jak: otyłość, niedoczynność tarczycy czy nieprawidłowe funkcjonowanie nerek.
• Czynniki związane z miejscem pracy. Istnieje prawdopodobieństwo, że praca z użyciem narzędzi wywołujących cykliczne drgania czy wibracje, praca przy taśmie produkcyjnej (wymagająca stale powtarzalnych ruchów zgięcia nadgarstka), a także jednostajna pozycja tzw. zgięcia grzbietowego nadgarstków w pracy biurowej może wywoływać szkodliwe działanie na nerw pośrodkowy i przyczyniać się do jego uszkodzenia.W wielu przypadkach trudno określić jednoznacznie przyczynę pojawienia się zespołu cieśni. Mówimy wtedy zespole czynników ryzyka, które wystąpiły jednocześnie powodując dolegliwości.

Leczenie

• Zmiana ustawienia nadgarstków (w pracy, podczas codziennych aktywności), aby unikać pozycji wywołujących objawy.
• Fizjoterapia podczas której wykonuje się szereg technik nastawionych na utrzymanie lub poprawę zakresu ruchomości stawów nadgarstka i ręki, stretching, ultradźwięki. Czasami zaleca się czasowe zastosowanie zaopatrzenia w tzw. szynę stabilizacyjną na nadgarstek.
• Leki – niesteroidowe leki przeciwzapalne w celu uśmierzenia bólu i stanu zapalnego. W niektórych przypadkach konieczne są iniekcje sterydowe w obszarze kanału nadgarstka.
• Leczenie operacyjne. Jest ono zalecane gdy leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, gdy zespół cieśni spowodował uszkodzenie nerwu lub gdy istnieje ryzyko takiego uszkodzenia.

Na szczęście u większości osób, u których rozwija się zespół cieśni kanału nadgarstka odpowiednie leczenie zachowawcze pozwala na pozbycie się uczucia drętwienia i mrowienia oraz przywrócenie funkcji ręki i nadgarstka.
Jeśli zaobserwujesz u siebie początkowe symptomy zespołu cieśni kanału nadgarstka nie warto czekać. Szczególnie, jeśli objawy pojawią się podczas codziennego funkcjonowania, czy w dotychczasowej pozycji snu. Pozostawienie niezdiagnozowanego problemu może prowadzić do nieodwracalnych zmian w obrębie nerwu pośrodkowego oraz wydłużyć czas leczenia.