Zespół przedziałów powięziowych jest dysfunkcją powodującą ból w kończynie spowodowany kompresją tkanek wewnątrz strefy otoczonej sztywną powięzią. Otacza ona mięśnie goleni, naczynia i nerwy. W obrębie podudzia wyróżniamy 4 przedziały powięziowe: przedni, boczny, tylny głęboki oraz tylny powierzchowny. Tkanka łączna, którą otoczone są jest mocna i nieelastyczna. Z powodu małej rozciągliwości w przypadku wzrostu objętości struktur znajdujących się wewnątrz dochodzi do wzrostu ciśnienia i nadmiernej kompresji.
Zespół ciasnoty może rozwinąć się na skutek ucisku zewnętrznego, oparzenia, krwawienia, upośledzenia odpływu żylnego. Dysfunkcja może pojawić się także jako wynik urazu, który doprowadza do powstania krwiaka pourazowego. Często patologia ta dotyka sportowców i osoby aktywne fizycznie. W normalnych warunkach praca fizyczna powoduje 20 % wzrost objętości przedziału. W przypadku wyjściowo zwiększonego ciśnienia w przedziale nadmierne przekrwienie mięśnia powoduje wystąpienie dolegliwości. Zwiększone ciśnienie może doprowadzić do zaburzenia pracy mięśni i nerwów, a także ucisku na naczynia krwionośne.
Wyróżniamy 2 typy zespołu przedziałów powięziowych: ostre i chroniczne. Ostry zespół diagnozujemy w oparciu o zasadę tzw. 6P.
- pressure – zwiększone ciśnienie w przedziale
- pain- ból
- pink- zmieniony koloryt skóry, zaczerwienienie lub zasinienie
- parestesia- zaburzenia czucia w obrębie goleni np. mrowienie
- paresa- osłabienie siły mięśniowej
- puls- brak wyczuwalnego pulsu na stopie
Ostra postać zazwyczaj rozwija się na tle poważnego urazu np. wypadku samochodowego. W przypadku rozpoznania zespołu niezwłocznie należy skontaktować się z chirurgiem, który zazwyczaj kieruje pacjenta na zabieg operacyjny.
W przypadku chronicznego zespołu objawy pojawiają się tylko podczas aktywności fizycznej, najczęściej po upływie 15-20 min. Charakterystyczne jest tu natychmiastowe ustąpienie dolegliwości po zaprzestaniu wysiłku. Objawy jakie najczęściej opisują pacjenci to ból, palenie lub uczucie słabości w kończynie. Postać przewlekła z reguły nie powoduje ciężkich powikłań i wymaga działań zachowawczych. Niestety dużym problemem są trudności w diagnostyce schorzenia, która często doprowadza do braku odpowiedniego leczenia i rezygnację z uprawiania sportu.
Zespół przedziałów powięziowych najczęściej spotykamy u biegaczy, łyżwiarzy i rolkarzy. Szczególnie często dysfunkcja obejmuje przedział przedni goleni, co spowodowane jest ciągłą, wzmożona praca mięśnia piszczelowego przedniego. Należy zwrócić także uwagę, że ból przednio-bocznej i przednio-przyśrodkowej części podudzia może być wynikiem innych patologii. Najczęściej spotykanymi są: zespół przeciążeniowy piszczeli i złamanie zmęczeniowe. W przypadku podejrzenia zespołu przedziałów powięziowych należy wykonać diagnostykę różnicową.
Przedział boczny i tylny powierzchowny dużo rzadziej ulegają patologiom związanym ze zwiększonym ciśnieniem. Częściej patologia dotyka przedziału tylnego głębokiego. Charakterystyczne dla dysfunkcji jest głęboki ból łydki w czasie lub po aktywności fizycznej.
Jednym sposobem obiektywnej oceny zespołu przedziałów powięziowych goleni jest pomiar ciśnienia. Badanie wykonuje się poprzez umieszczenie igły wewnątrz przedziału. Ciśnienie mierzone jest przed, w trakcie i po aktywności fizycznej. Normą ciśnienia mieści się w przedziale 15-20 mmHg. Diagnozę potwierdza się jeśli ciśnienie przewyższa 40 mmHg.
Leczenie
Leczenie chronicznego zespołu przedziałów powięziowych opiera się głównie na modyfikacji treningu. Należy zwrócić uwagę, że objawy zazwyczaj zaostrzają się podczas szybkiego biegania. Im większe tempo biegu i mocniejsze uderzanie stopami o ziemię, tym wyższe ciśnienie w przedziale. Sposobem walki z dolegliwością jest zmiana tempa biegu w momencie wystąpienia dolegliwości. Innymi sposobami radzenia sobie z bólem jest pochylanie tułowia do przodu podczas biegu, co wpływa na zmniejszenie aktywności mięśnia piszczelowego przedniego. Innym sposobem zmniejszania ciśnienia w przedziale przednim jest zmniejszenie długości kroku. Należy zwrócić uwagę także na rozluźnienie stopy w momencie, gdy kończyna znajduje się z tyłu podczas biegu. Dodatkowo fizjoterapeuta może zastosować techniki manualne mające na celu zmniejszenie napięcia struktur objętego przedziału.
W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi odpowiednich rezultatów, chirurg może zdecydować się na przeprowadzenie fasciotomi. Zabieg polega na przecięciu powięzi, co pozwala na uwolnienie znajdujących się pod nią mięśni naczyń i nerwów.